作品简介《百忧集行》是百忧唐代大诗人杜甫的作品。此诗作于上元二年（761年）。集行当时，杜甫杜甫栖居成都草堂，唐诗生活极其穷困，注释只有充当幕府，翻译仰人鼻息，赏析勉强度日。百忧然而，集行诗人一贯持有的杜甫高尚节操，使他难为“摧眉折腰事权贵”之举，唐诗因此时遭冷遇，注释颇不得意，翻译良多感慨。赏析

作品原文

百忧集行

[唐] 杜甫

忆年十五心尚孩，百忧健如黄犊走复来。

庭前八月梨枣熟，一日上树能千回。

即今倏忽已五十，坐卧只多少行立。

强将笑语供主人，悲见生涯百忧集。

入门依旧四壁空，老妻睹我颜色同。

痴儿不知父子礼，叫怒索饭啼门东。

作品注释

⑴心尚孩：心智还未成熟，还像一个小孩子。杜甫十四五岁时已被当时文豪比作班固、扬雄，原来他那时还是这样天真。

⑵犊：小牛。健：即指下二句。

⑶少行立：走和站的时候少，是说身体衰了。

⑷强：读上声。强将笑语：犹强为笑语，杜甫作客依人，故有此说不出的苦处。真是：“声中有泪，泪下无声”。主人：泛指所有曾向之求援的人。

⑸依旧：二字痛心，尽管百般将就，却仍然得不到人家的援助，穷得只有四壁。

⑹此句是说老妻看见我这样愁眉不展也面有忧色。

⑺古时庖厨之门在东。这二句写出小儿的稚气，也写出了杜甫的慈祥和悲哀。他自己早说过：“所愧为人父，无食致夭折。”（《自京赴奉先县咏怀五百字》）但也正是这种主活实践，使杜甫对人民能具有深刻的了解和同情。

作品译文

年少之时，无忧无虑，体魄健全，精力充沛，真是朝气蓬勃。

当梨枣成熟之时，少年杜甫频频上树摘取，一日至少千回。

可又想现在由于年老力衰，行动不便，因此坐卧多而行立少。

一生不甘俯首低眉，老来却勉作笑语，迎奉主人。不禁悲从中来，忧伤满怀。

一进家门，依旧四壁空空，家无余粮，一贫如洗。老夫老妻，相对无言，满面愁倦之色。

只有痴儿幼稚无知，饥肠辘辘，对着东边的厨门，啼叫发怒要饭吃。

创作背景

《百忧集行》这首七言古诗作于唐肃宗上元二年（公元761年）。当时，杜甫栖居成都草堂，生活极其穷困，只有充当幕府，仰人鼻息，勉强度日。

作品鉴赏

首句不谈忧，而是谈喜；不说老，而忆少。从诗中可以同时看到他少年生活的一个片断。诗人回忆年少之时，无忧无虑，体魄健全，精力充沛，真是朝气蓬勃。所谓“健如黄犊走复来”，就是生动的写照。清杨伦称此句“形容绝倒，正为衬出下文”（《杜诗镜铨》卷八）。庭前，八月梨枣熟，一日上树能千回。即当梨枣成熟之时，少年杜甫频频上树摘取，一日千回。所谓“千回”，只是夸张的语气，喻其多也。少年杜甫“心尚孩”，这个尚字用得非常贴切，说明了一颗天真无邪的童心，在十五岁时，仍在持续跳跃着。一个“尚”字，就概括了杜甫由童年到少年的天真烂漫、活泼可爱。诗人抓住了少年的气质、性格特征，以跳动的笔触把它活灵活现地勾勒出来。这里并非没有目的地表现少年自我，也不是用喜悦的心情颂扬少年自我，而是以忧伤的心情去回忆少年自我的无忧无虑的生活，因而就深深地蕴含着悲痛、愤懑的感情。杨伦对这首诗开头的眉批是：“聊以泄愤，不嫌径直。”（《杜诗镜铨》卷八）

“即今倏忽已五十，坐卧只多少行立。”诗人虽用“倏忽”二字，然从“十五”至“五十”其间沧桑都是读者可以想见。由于年老力衰，行动不便，因此坐卧多而行立少。体弱至此，却不能静养，因生活无着，还须出入于官僚之门，察言观色，养活一家老小。一生不甘俯首低眉，老来却勉作笑语，迎奉主人。内心痛苦不言而喻。不禁悲从中来，忧伤满怀，而发出“悲见生涯百忧集”的概叹。此为全诗之诗眼，它把诗人的情绪凝聚到“悲”字上。它不仅因老而悲，也因贫而悲，更因依附别人、缺乏自身独立存在的价值而悲。尤可悲者，诗人不是悲一时一事，而是悲其一生。悲其一生为人民而悲。“悲见生涯百忧集”实具有高度的概括性，这是全诗主线，它与诗题相呼应，又因往昔境遇凄惨而悲，联想到当时老窘之境而悲，在结构上可谓承上；由此出发，为以下具体描写家贫先写一笔，可谓启下。“入门依旧四壁空，老妻睹我颜色同。痴儿不知父子礼，叫怒索饭啼门东。”写家中凄景。一进家门，依旧四壁空空，家无余粮，一贫如洗。老夫老妻，相对无言，满面愁倦之色。只有痴儿幼稚无知，饥肠辘辘，对着东边的厨门，啼叫发怒要饭吃，经过诗人的具体描写，其忧伤痛苦之状，如在眼前。为了表现百感交集的感慨，诗人以数字强化衬托悲状，强化悲的情怀。例如，诗中以“十五”比“五十”，就划分了自我的两个时代。以“ 八月”果熟，“一日”上树“千回”，来形容“十五”岁的少年的灵敏活跃，天真烂漫。用“四壁空”写“百忧集”，就充实了忧的内容。用“健如黄犊”对比“坐卧只多”，用“走复来”对比“少行立”，用“强作笑语”对比“悲见生涯”，更见出悲的氛围之浓。尤其令人心酸的是，诗人还将自己的童心少年和自己的痴儿作了对比。自己年少时，无忧无虑，不愁吃穿，却想不到已入老境之际，自己的儿子却饥饿难忍，啼叫怒索。在诗人笔下，不仅如实地表现了自己的凄凉处境，而且逼真地写出了老妻、痴儿的表情、姿态，非常富于人情味。

杜甫在《进雕赋表》中，称自己的作品善于“沉郁顿挫”。这也表现在《百忧集行》中。它“悲愤慷慨，郁结于中”，“沉郁苍凉，跳跃动荡”（陈廷焯《白雨斋词话》卷一）。诗人不幸的遭遇，切身的体验，内心的痛楚，在诗中化为一股股情感流 。它回旋激荡，悲愤呼号，久久不息。

作品点评

《漫叟诗话》：“叫怒索饭啼门东”，说者谓庖厨之门在东，……非偶然就韵也。可谓至论。

《唐诗归》：钟云：三字写得真说不出（“老妻睹我”句下）。

《杜臆》：“强将笑语供主人”，写作客之苦刻骨，身历始知。四壁依旧空，老妻颜色同，痴儿索饭啼，不亲历，写不出。写得情真自然，妙绝。

《杜诗详注》：“笑语供主人”，说穷途作客之态最苦。……“索饭啼门东”，说饥不择食之情最惨。

《读杜心解》：“强笑语”、“悲生涯”，一篇之主。起四，奇，追忆少时，若将索食于庭树者。结四，趣，偏值缺饭，偏群然向索。

《杜诗镜铨》：形容绝倒，正为衬出下文（“健如黄犊”三句下）。写憔悴，言少意多（“坐卧只多”句下）。亦带诙谐（“痴儿不知”句下）。 聊以泄愤，不嫌径直。

《义门读书记》：方云：公之来成都，以裴冕为地主。……冕去，而为崔光远之客。光远骄纵特甚，公不得已折节事之，故曰“强将笑语供主人”，而光远绝无周恤之意，故四壁萧条，妻子冻馁如此，又不敢明言，故以少健、衰老起兴，而中间微露其意，亦可悲矣。

作者简介

杜甫（712～770年），字子美，尝自称少陵野老。举进士不第，曾任检校工部员外郎，故世称杜工部。是唐代最伟大的现实主义诗人，宋以后被尊为“诗圣”，与李白并称“李杜”。其诗大胆揭露当时社会矛盾，对穷苦人民寄予深切同情，内容深刻。许多优秀作品，显示了唐代由盛转衰的历史过程，因被称为“诗史”。在艺术上，善于运用各种诗歌形式，尤长于律诗；风格多样，而以沉郁为主；语言精炼，具有高度的表达能力。存诗1400多首，有《杜工部集》。

雍正的儿子们解读：zuò pǐn jiǎn jiè bǎi yōu jí xíng shì bǎi yōu táng dài dà shī rén dù fǔ de zuò pǐn cǐ shī zuò yú shàng yuán èr nián nián jí háng dāng shí dù fǔ dù fǔ qī jū chéng dū cǎo táng táng shī shēng huó jí qí qióng kùn zhù shì zhǐ yǒu chōng dāng mù fǔ fān yì yǎng rén bí xī shǎng xī miǎn qiǎng dù rì bǎi yōu rán ér jí xíng shī rén yī guàn chí yǒu de dù fǔ gāo shàng jié cāo shǐ tā nán wéi cuī méi zhé yāo shì quán guì zhī jǔ táng shī yīn cǐ shí zāo lěng yù zhù shì pō bù dé yì fān yì liáng duō gǎn kǎi shǎng xī bǎi yōu jí xíng dù fǔ táng shī zhù shì fān yì shǎng xī bǎi yōu jí xíng dù fǔ táng shī zhù shì fān yì shǎng xī zuò pǐn yuán wén bǎi yōu jí xíng táng dù fǔ yì nián shí wǔ xīn shàng hái bǎi yōu jiàn rú huáng dú zǒu fù lái tíng qián bā yuè lí zǎo shú yī rì shàng shù néng qiān huí jí jīn shū hū yǐ wǔ shí zuò wò zhǐ duō shǎo xíng lì qiáng jiàng xiào yǔ gōng zhǔ rén bēi jiàn shēng yá bǎi yōu jí rù mén yī jiù sì bì kōng lǎo qī dǔ wǒ yán sè tóng chī ér bù zhī fù zǐ lǐ jiào nù suǒ fàn tí mén dōng zuò pǐn zhù shì xīn shàng hái xīn zhì hái wèi chéng shú hái xiàng yí gè xiǎo hái zi dù fǔ shí sì wǔ suì shí yǐ bèi dāng shí wén háo bǐ zuò bān gù yáng xióng yuán lái tā nà shí hái shì zhè yàng tiān zhēn dú xiǎo niú jiàn jí zhǐ xià èr jù shǎo xíng lì zǒu hé zhàn de shí hòu shǎo shì shuō shēn tǐ shuāi le qiáng dú shǎng shēng qiáng jiàng xiào yǔ yóu qiáng wèi xiào yǔ dù fǔ zuò kè yī rén gù yǒu cǐ shuō bu chū de kǔ chǔ zhēn shì shēng zhōng yǒu lèi lèi xià wú shēng zhǔ rén fàn zhǐ suǒ yǒu céng xiàng zhī qiú yuán de rén yī jiù èr zì tòng xīn jǐn guǎn bǎi bān jiāng jiù què réng rán dé bú dào rén jiā de yuán zhù qióng dé zhǐ yǒu sì bì cǐ jù shì shuō lǎo qī kàn jiàn wǒ zhè yàng chóu méi bù zhǎn yě miàn yǒu yōu sè gǔ shí páo chú zhī mén zài dōng zhè èr jù xiě chū xiǎo ér de zhì qì yě xiě chū le dù fǔ de cí xiáng hé bēi āi tā zì jǐ zǎo shuō guò suǒ kuì wéi rén fù wú shí zhì yāo zhé zì jīng fù fèng xiān xiàn yǒng huái wǔ bǎi zì dàn yě zhèng shì zhè zhǒng zhǔ huó shí jiàn shǐ dù fǔ duì rén mín néng jù yǒu shēn kè de liǎo jiě hé tóng qíng zuò pǐn yì wén nián shào zhī shí wú yōu wú lǜ tǐ pò jiàn quán jīng lì chōng pèi zhēn shì zhāo qì péng bó dāng lí zǎo chéng shú zhī shí shào nián dù fǔ pín pín shàng shù zhāi qǔ yī rì zhì shǎo qiān huí kě yòu xiǎng xiàn zài yóu yú nián lǎo lì shuāi xíng dòng bù biàn yīn cǐ zuò wò duō ér xíng lì shǎo yī shēng bù gān fǔ shǒu dī méi lǎo lái què miǎn zuò xiào yǔ yíng fèng zhǔ rén bù jīn bēi cóng zhōng lái yōu shāng mǎn huái yī jìn jiā mén yī jiù sì bì kōng kōng jiā wú yú liáng yī pín rú xǐ lǎo fū lǎo qī xiāng duì wú yán mǎn miàn chóu juàn zhī sè zhǐ yǒu chī ér yòu zhì wú zhī jī cháng lù lù duì zhe dōng biān de chú mén tí jiào fā nù yào fàn chī bǎi yōu jí xíng dù fǔ táng shī zhù shì fān yì shǎng xī bǎi yōu jí xíng dù fǔ táng shī zhù shì fān yì shǎng xī chuàng zuò bèi jǐng bǎi yōu jí xíng zhè shǒu qī yán gǔ shī zuò yú táng sù zōng shàng yuán èr nián gōng yuán nián dāng shí dù fǔ qī jū chéng dū cǎo táng shēng huó jí qí qióng kùn zhǐ yǒu chōng dāng mù fǔ yǎng rén bí xī miǎn qiǎng dù rì bǎi yōu jí xíng dù fǔ táng shī zhù shì fān yì shǎng xī bǎi yōu jí xíng dù fǔ táng shī zhù shì fān yì shǎng xī zuò pǐn jiàn shǎng shǒu jù bù tán yōu ér shì tán xǐ bù shuō lǎo ér yì shǎo cóng shī zhōng kě yǐ tóng shí kàn dào tā shào nián shēng huó de yí gè piàn duàn shī rén huí yì nián shào zhī shí wú yōu wú lǜ tǐ pò jiàn quán jīng lì chōng pèi zhēn shì zhāo qì péng bó suǒ wèi jiàn rú huáng dú zǒu fù lái jiù shì shēng dòng de xiě zhào qīng yáng lún chēng cǐ jù xíng róng jué dǎo zhèng wèi chèn chū xià wén dù shī jìng quán juǎn bā tíng qián bā yuè lí zǎo shú yī rì shàng shù néng qiān huí jí dāng lí zǎo chéng shú zhī shí shào nián dù fǔ pín pín shàng shù zhāi qǔ yī rì qiān huí suǒ wèi qiān huí zhǐ shì kuā zhāng de yǔ qì yù qí duō yě shào nián dù fǔ xīn shàng hái zhè gè shàng zì yòng dé fēi cháng tiē qiè shuō míng liǎo yī kē tiān zhēn wú xié de tóng xīn zài shí wǔ suì shí réng zài chí xù tiào yuè zhe yí gè shàng zì jiù gài kuò le dù fǔ yóu tóng nián dào shào nián de tiān zhēn làn màn huó pō kě ài shī rén zhuā zhù le shào nián de qì zhì xìng gé tè zhēng yǐ tiào dòng de bǐ chù bǎ tā huó líng huó xiàn dì gōu lè chū lái zhè lǐ bìng fēi méi yǒu mù dì dì biǎo xiàn shào nián zì wǒ yě bú shì yòng xǐ yuè de xīn qíng sòng yáng shào nián zì wǒ ér shì yǐ yōu shāng de xīn qíng qù huí yì shào nián zì wǒ de wú yōu wú lǜ de shēng huó yīn ér jiù shēn shēn dì yùn hán zhe bēi tòng fèn mèn de gǎn qíng yáng lún duì zhè shǒu shī kāi tóu de méi pī shì liáo yǐ xiè fèn bù xián jìng zhí dù shī jìng quán juǎn bā jí jīn shū hū yǐ wǔ shí zuò wò zhǐ duō shǎo xíng lì shī rén suī yòng shū hū èr zì rán cóng shí wǔ zhì wǔ shí qí jiān cāng sāng dōu shì dú zhě kě yǐ xiǎng jiàn yóu yú nián lǎo lì shuāi xíng dòng bù biàn yīn cǐ zuò wò duō ér xíng lì shǎo tǐ ruò zhì cǐ què bù néng jìng yǎng yīn shēng huó wú zhuó hái xū chū rù yú guān liáo zhī mén chá yán guān sè yǎng huó yī jiā lǎo xiǎo yī shēng bù gān fǔ shǒu dī méi lǎo lái què miǎn zuò xiào yǔ yíng fèng zhǔ rén nèi xīn tòng kǔ bù yán ér yù bù jīn bēi cóng zhōng lái yōu shāng mǎn huái ér fā chū bēi jiàn shēng yá bǎi yōu jí de gài tàn cǐ wèi quán shī zhī shī yǎn tā bǎ shī rén de qíng xù níng jù dào bēi zì shàng tā bù jǐn yīn lǎo ér bēi yě yīn pín ér bēi gèng yīn yī fù bié rén quē fá zì shēn dú lì cún zài de jià zhí ér bēi yóu kě bēi zhě shī rén bú shì bēi yī shí yī shì ér shì bēi qí yī shēng bēi qí yī shēng wéi rén mín ér bēi bēi jiàn shēng yá bǎi yōu jí shí jù yǒu gāo dù de gài kuò xìng zhè shì quán shī zhǔ xiàn tā yǔ shī tí xiāng hū yìng yòu yīn wǎng xī jìng yù qī cǎn ér bēi lián xiǎng dào dāng shí lǎo jiǒng zhī jìng ér bēi zài jié gòu shàng kě wèi chéng shàng yóu cǐ chū fā wèi yǐ xià jù tǐ miáo xiě jiā pín xiān xiě yī bǐ kě wèi qǐ xià rù mén yī jiù sì bì kōng lǎo qī dǔ wǒ yán sè tóng chī ér bù zhī fù zǐ lǐ jiào nù suǒ fàn tí mén dōng xiě jiā zhōng qī jǐng yī jìn jiā mén yī jiù sì bì kōng kōng jiā wú yú liáng yī pín rú xǐ lǎo fū lǎo qī xiāng duì wú yán mǎn miàn chóu juàn zhī sè zhǐ yǒu chī ér yòu zhì wú zhī jī cháng lù lù duì zhe dōng biān de chú mén tí jiào fā nù yào fàn chī jīng guò shī rén de jù tǐ miáo xiě qí yōu shāng tòng kǔ zhī zhuàng rú zài yǎn qián wèi le biǎo xiàn bǎi gǎn jiāo jí de gǎn kǎi shī rén yǐ shù zì qiáng huà chèn tuō bēi zhuàng qiáng huà bēi de qíng huái lì rú shī zhōng yǐ shí wǔ bǐ wǔ shí jiù huà fēn le zì wǒ de liǎng gè shí dài yǐ bā yuè guǒ shú yī rì shàng shù qiān huí lái xíng róng shí wǔ suì de shào nián de líng mǐn huó yuè tiān zhēn làn màn yòng sì bì kōng xiě bǎi yōu jí jiù chōng shí le yōu de nèi róng yòng jiàn rú huáng dú duì bǐ zuò wò zhǐ duō yòng zǒu fù lái duì bǐ shǎo xíng lì yòng qiáng zuò xiào yǔ duì bǐ bēi jiàn shēng yá gèng jiàn chū bēi de fēn wéi zhī nóng yóu qí lìng rén xīn suān de shì shī rén hái jiāng zì jǐ de tóng xīn shào nián hé zì jǐ de chī ér zuò le duì bǐ zì jǐ nián shào shí wú yōu wú lǜ bù chóu chī chuān què xiǎng bú dào yǐ rù lǎo jìng zhī jì zì jǐ de ér zi què jī è nán rěn tí jiào nù suǒ zài shī rén bǐ xià bù jǐn rú shí dì biǎo xiàn le zì jǐ de qī liáng chǔ jìng ér qiě bī zhēn dì xiě chū le lǎo qī chī ér de biǎo qíng zī tài fēi cháng fù yú rén qíng wèi dù fǔ zài jìn diāo fù biǎo zhōng chēng zì jǐ de zuò pǐn shàn yú chén yù dùn cuò zhè yě biǎo xiàn zài bǎi yōu jí xíng zhōng tā bēi fèn kāng kǎi yù jié yú zhōng chén yù cāng liáng tiào yuè dòng dàng chén tíng chāo bái yǔ zhāi cí huà juǎn yī shī rén bù xìng de zāo yù qiè shēn de tǐ yàn nèi xīn de tòng chǔ zài shī zhōng huà wéi yī gǔ gǔ qíng gǎn liú tā huí xuán jī dàng bēi fèn hū háo jiǔ jiǔ bù xī bǎi yōu jí xíng dù fǔ táng shī zhù shì fān yì shǎng xī bǎi yōu jí xíng dù fǔ táng shī zhù shì fān yì shǎng xī zuò pǐn diǎn píng màn sǒu shī huà jiào nù suǒ fàn tí mén dōng shuō zhě wèi páo chú zhī mén zài dōng fēi ǒu rán jiù yùn yě kě wèi zhì lùn táng shī guī zhōng yún sān zì xiě dé zhēn shuō bu chū lǎo qī dǔ wǒ jù xià dù yì qiáng jiàng xiào yǔ gōng zhǔ rén xiě zuò kè zhī kǔ kè gǔ shēn lì shǐ zhī sì bì yī jiù kōng lǎo qī yán sè tóng chī ér suǒ fàn tí bù qīn lì xiě bù chū xiě dé qíng zhēn zì rán miào jué dù shī xiáng zhù xiào yǔ gōng zhǔ rén shuō qióng tú zuò kè zhī tài zuì kǔ suǒ fàn tí mén dōng shuō jī bù zé shí zhī qíng zuì cǎn dú dù xīn jiě qiǎng xiào yǔ bēi shēng yá yī piān zhī zhǔ qǐ sì qí zhuī yì shǎo shí ruò jiāng suǒ shí yú tíng shù zhě jié sì qù piān zhí quē fàn piān qún rán xiàng suǒ dù shī jìng quán xíng róng jué dǎo zhèng wèi chèn chū xià wén jiàn rú huáng dú sān jù xià xiě qiáo cuì yán shǎo yì duō zuò wò zhǐ duō jù xià yì dài huī xié chī ér bù zhī jù xià liáo yǐ xiè fèn bù xián jìng zhí yì mén dú shū jì fāng yún gōng zhī lái chéng dū yǐ péi miǎn wèi dì zhǔ miǎn qù ér wèi cuī guāng yuǎn zhī kè guāng yuǎn jiāo zòng tè shén gōng bù dé yǐ zhé jié shì zhī gù yuē qiáng jiàng xiào yǔ gōng zhǔ rén ér guāng yuǎn jué wú zhōu xù zhī yì gù sì bì xiāo tiáo qī zǐ dòng něi rú cǐ yòu bù gǎn míng yán gù yǐ shǎo jiàn shuāi lǎo qǐ xìng ér zhōng jiān wēi lù qí yì yì kě bēi yǐ bǎi yōu jí xíng dù fǔ táng shī zhù shì fān yì shǎng xī bǎi yōu jí xíng dù fǔ táng shī zhù shì fān yì shǎng xī zuò zhě jiǎn jiè dù fǔ nián zì zi měi cháng zì chēng shǎo líng yě lǎo jǔ jìn shì bù dì céng rèn jiǎn jiào gōng bù yuán wài láng gù shì chēng dù gōng bù shì táng dài zuì wěi dà de xiàn shí zhǔ yì shī rén sòng yǐ hòu bèi zūn wèi shī shèng yǔ lǐ bái bìng chēng lǐ dù qí shī dà dǎn jiē lù dāng shí shè huì máo dùn duì qióng kǔ rén mín jì yǔ shēn qiè tóng qíng nèi róng shēn kè xǔ duō yōu xiù zuò pǐn xiǎn shì le táng dài yóu shèng zhuǎn shuāi de lì shǐ guò chéng yīn bèi chēng wéi shī shǐ zài yì shù shàng shàn yú yùn yòng gè zhǒng shī gē xíng shì yóu cháng yú lǜ shī fēng gé duō yàng ér yǐ chén yù wéi zhǔ yǔ yán jīng liàn jù yǒu gāo dù de biǎo dá néng lì cún shī duō shǒu yǒu dù gōng bù jí jì xù yuè dú

温馨提示：方向键左右(← →)前后翻页，上下(↑ ↓)上下滚用， 回车键：返回列表