作品简介《留别王维》是留别唐代诗人孟浩然在长安（今陕西西安）失意后创作的赠别王维之诗作。此诗先述说自己在京没有什么希望，孟浩天天在寂寞失望中度日，然唐想离京却又不舍得与好友分别，诗注释翻表达了心中的译赏怅惘和矛盾。接着慨叹自己无人援引，留别只好甘守寂寞，孟浩回乡隐居。然唐全诗语调低沉，诗注释翻有对朝廷压抑人才的译赏怨愤，有不忍远别知心朋友的留别留恋，还有怀才不遇的孟浩嗟叹。语言浅显，然唐表达直率，诗注释翻对偶不求工整，译赏但却自然流畅，显示出一种不事雕琢的自然之美。

作品原文

留别王侍御维⑴
寂寂竟何待⑵，朝朝空自归⑶。
欲寻芳草去⑷，惜与故人违⑸。
当路谁相假⑹，知音世所稀⑺。
只应守索寞⑻，还掩故园扉⑼。

词句注释
⑴王侍御维：即唐代诗人王维。唐代称殿中侍御史、监察御史为侍御。
⑵寂寂：落寞。汉秦嘉《赠妇诗》：“寂寂独居，寥寥空室。”竟何待：要等什么。
⑶朝（zhāo）朝：天天；每天。《列子·仲尼》：“子列子亦微焉，朝朝相与辩。”空自：独自。南朝梁何逊《哭吴兴柳恽》诗：“樽酒谁为满，灵衣空自披。”
⑷芳草：本义为香草，古诗中常比喻为美好的品德。此处指美好的处所，暗喻隐逸生活。《楚辞·离骚》：“何昔日之芳草兮，今直为此萧艾也。”
⑸故人：旧交；老友。《庄子·山木》：“夫子出于山，舍于故人之家。”违：分离。
⑹当路：身居要职的当权者。宋陈亮《庶弟昭甫墓志铭》：“畴昔之年，当路欲置我于死地，病馀而继以囚系。”假：宽假，优容的意思。
⑺知音：知己。《列子·汤问》载：伯牙善鼓琴，钟子期善听琴。伯牙琴音志在高山，子期说“峨峨兮若泰山”；琴音意在流水，子期说“洋洋兮若江河”。伯牙所念，钟子期必得之。后世遂以“知音”比喻知己，同志。
⑻索：一作“寂”。
⑼故园：旧家园；故乡。唐骆宾王《晚憩田家》诗：“唯有寒潭菊，独似故园花。”扉（fēi）：门扇。

白话译文
这样寂寞我还在等待什么？天天出门求仕却一无所获。
本打算归隐山林寻找佳境，又因与故友离别深感惋惜。
身居高位者谁能保荐我呢？可惜世上知音人稀若晨星。
我这寒士只应该甘守寂寞，还是回到故园闭门隐居吧！

作品背景

此诗是孟浩然游京师，应进士试，失意后回襄阳临行前留给王维的。据《旧唐书·文苑传》载，孟浩然“年四十，来游京师，应进士不第，还襄阳”。又据《新唐书·孟浩然传》载：王维曾邀孟浩然入内署，“俄而玄宗至，浩然匿床下，维以实对。帝命其出，并问其诗，浩然乃自诵所作（指《岁暮归南山》），至‘不才明主弃’句，玄宗曰：卿不求仕而朕未尝弃卿，奈何诬我。因放还。”于是孟浩然决定归隐山林，但不忍心与朋友分别，就写下了这首诗。

作品鉴赏

这首诗抒发了诗人由于没人引荐，缺少知音而失意的哀怨情怀。全诗表达直率，语言浅显，怨怼之中，又带有辛酸意味，感情真挚动人，耐人寻味。

第一联写自己落第后的景象：门前冷落，车马稀疏。“寂寂”两字，既是写实，又是写虚，既表现了门庭的景象，又表现了作者的心情。一个落第士子，又有谁来理睬，又有谁来陪伴？只有孤单单地“空自归”了。在这种情形下，长安虽好，也没有什么可留恋的。他考虑到返回故乡了，“竟何待”正是他考试不中必然的想法。

第二联写惜别之情。“芳草”一词，源自《离骚》，王逸认为用以比喻忠贞，而孟浩然则用以代表自己归隐的理想。“欲寻芳草去”，表明他又考虑归隐了。“惜与故人违”，表明了他同王维友情的深厚。一个“欲”字，一个“惜”字，充分地显示出作者思想上的矛盾与斗争，从这个思想活动里，却深刻地反映出作者的惜别之情。

“当路谁相假，知音世所稀”两句，说明归去的原因。语气沉痛，充满了怨怼之情，辛酸之泪。一个“谁”字，反诘得颇为有力，表明他切身体会到世态炎凉、人情如水的滋味。能了解自己心事，赏识自己才能的人，只有王维，这的确是太少了。一个“稀”字，准确地表达出知音难遇的社会现实。这在封建社会里是具有典型意义的。

这一联是全诗的重点，就是由于这两句，使得全诗才具有一种强烈的怨怼、愤懑的气氛。真挚的感情，深刻的体验，是颇能感动读者的，特别是对于那些有类似遭遇的人，更容易引起共鸣。如果再从结构上考虑，这一联正是全诗的枢纽。由落第而思归，由思归而惜别，从而在感情上产生了矛盾，这都是顺理成章的。只是由于体验到“当路谁相假，知音世所稀”这一冷酷的现实，自知功名无望，才下定决心再回襄阳隐居。这一联正是第四联的依据。

“只应守索寞，还掩故园扉”，表明了归隐的坚决。“只应”二字，是耐人寻味的，它表明了在作者看来归隐是唯一应该走的道路。也就是说，赴都应举是人生道路上的一场误会，所以决然地“还掩故园扉”了。

综观全诗，既没有优美的画面，又没有华丽辞藻，语句平淡，平淡得近乎口语。对偶也不求工整，却极其自然，毫无斧凿痕迹。然而却把落第后的心境，表现得淋漓尽致，颇为感人。言浅意深，颇有余味，耐人咀嚼。

英汉对照

留别王维

孟浩然
寂寂竟何待， 朝朝空自归。
欲寻芳草去， 惜与故人违。
当路谁相假， 知音世所稀。
只应守寂寞， 还掩故园扉。

TAKING LEAVE OF WANG WEI

Meng Haoran
Slow and reluctant, I have waited
Day after day, till now I must go.
How sweet the road-side flowers might be
If they did not mean good-bye, old friend.
The Lords of the Realm are harsh to us
And men of affairs are not our kind.
I will turn back home, I will say no more,
I will close the gate of my old garden.

作者简介

孟浩然（689～740），唐代诗人。本名浩，字浩然。襄州襄阳人，世称孟襄阳。因他未曾入仕，又被称为孟山人。早年有志用世，在仕途困顿、痛苦失望后，尚能自重，不媚俗世，以隐士终身。曾隐居鹿门山，生了六子。诗与王维并称“王孟”。其诗清淡，长于写景，多反映山水田园和隐逸、行旅等内容，绝大部分为五言短篇，在艺术上有独特的造诣。有《孟浩然集》三卷，今编诗二卷。

小语种翻译解读：zuò pǐn jiǎn jiè liú bié wáng wéi shì liú bié táng dài shī rén mèng hào rán zài cháng ān jīn shǎn xī xī ān shī yì hòu chuàng zuò de zèng bié wáng wéi zhī shī zuò cǐ shī xiān shù shuō zì jǐ zài jīng méi yǒu shén me xī wàng mèng hào tiān tiān zài jì mò shī wàng zhōng dù rì rán táng xiǎng lí jīng què yòu bù shě de yǔ hǎo yǒu fēn bié shī zhù shì fān biǎo dá le xīn zhōng de yì shǎng chàng wǎng hé máo dùn jiē zhe kǎi tàn zì jǐ wú rén yuán yǐn liú bié zhǐ hǎo gān shǒu jì mò mèng hào huí xiāng yǐn jū rán táng quán shī yǔ diào dī chén shī zhù shì fān yǒu duì cháo tíng yā yì rén cái de yì shǎng yuàn fèn yǒu bù rěn yuǎn bié zhī xīn péng yǒu de liú bié liú liàn hái yǒu huái cái bù yù de mèng hào jiē tàn yǔ yán qiǎn xiǎn rán táng biǎo dá zhí shuài shī zhù shì fān duì ǒu bù qiú gōng zhěng yì shǎng dàn què zì rán liú chàng xiǎn shì chū yī zhǒng bù shì diāo zhuó de zì rán zhī měi liú bié wáng wéi mèng hào rán táng shī zhù shì fān yì shǎng xī liú bié wáng wéi mèng hào rán táng shī zhù shì fān yì shǎng xī zuò pǐn yuán wén liú bié wáng shì yù wéi jì jì jìng hé dài zhāo zhāo kōng zì guī yù xún fāng cǎo qù xī yǔ gù rén wéi dāng lù shuí xiāng jiǎ zhī yīn shì suǒ xī zhǐ yīng shǒu suǒ mò hái yǎn gù yuán fēi cí jù zhù shì wáng shì yù wéi jí táng dài shī rén wáng wéi táng dài chēng diàn zhōng shì yù shǐ jiān chá yù shǐ wèi shì yù jì jì luò mò hàn qín jiā zèng fù shī jì jì dú jū liáo liáo kōng shì jìng hé dài yào děng shén me cháo cháo tiān tiān měi tiān liè zǐ zhòng ní zi liè zǐ yì wēi yān zhāo zhāo xiāng yǔ biàn kōng zì dú zì nán cháo liáng hé xùn kū wú xīng liǔ yùn shī zūn jiǔ shuí wèi mǎn líng yī kōng zì pī fāng cǎo běn yì wèi xiāng cǎo gǔ shī zhōng cháng bǐ yù wèi měi hǎo de pǐn dé cǐ chù zhǐ měi hǎo de chù suǒ àn yù yǐn yì shēng huó chǔ cí lí sāo hé xī rì zhī fāng cǎo xī jīn zhí wèi cǐ xiāo ài yě gù rén jiù jiāo lǎo yǒu zhuāng zi shān mù fū zǐ chū yú shān shě yú gù rén zhī jiā wéi fēn lí dāng lù shēn jū yào zhí dí dàng quán zhě sòng chén liàng shù dì zhāo fǔ mù zhì míng chóu xī zhī nián dāng lù yù zhì wǒ yú sǐ dì bìng yú ér jì yǐ qiú xì jiǎ kuān jiǎ yōu róng de yì sī zhī yīn zhī jǐ liè zǐ tāng wèn zài bó yá shàn gǔ qín zhōng zǐ qī shàn tīng qín bó yá qín yīn zhì zài gāo shān zǐ qī shuō é é xī ruò tài shān qín yīn yì zài liú shuǐ zǐ qī shuō yáng yáng xī ruò jiāng hé bó yá suǒ niàn zhōng zǐ qī bì děi zhī hòu shì suì yǐ zhī yīn bǐ yù zhī jǐ tóng zhì suǒ yī zuò jì gù yuán jiù jiā yuán gù xiāng táng luò bīn wáng wǎn qì tián jiā shī wéi yǒu hán tán jú dú shì gù yuán huā fēi mén shàn liú bié wáng wéi mèng hào rán táng shī zhù shì fān yì shǎng xī liú bié wáng wéi mèng hào rán táng shī zhù shì fān yì shǎng xī bái huà yì wén zhè yàng jì mò wǒ hái zài děng dài shén me tiān tiān chū mén qiú shì què yī wú suǒ huò běn dǎ suàn guī yǐn shān lín xún zhǎo jiā jìng yòu yīn yǔ gù yǒu lí bié shēn gǎn wǎn xī shēn jū gāo wèi zhě shuí néng bǎo jiàn wǒ ne kě xī shì shàng zhī yīn rén xī ruò chén xīng wǒ zhè hán shì zhǐ yīng gāi gān shǒu jì mò hái shì huí dào gù yuán bì mén yǐn jū ba zuò pǐn bèi jǐng cǐ shī shì mèng hào rán yóu jīng shī yīng jìn shì shì shī yì hòu huí xiāng yáng lín xíng qián liú gěi wáng wéi de jù jiù táng shū wén yuàn chuán zài mèng hào rán nián sì shí lái yóu jīng shī yīng jìn shì bù dì hái xiāng yáng yòu jù xīn táng shū mèng hào rán chuán zài wáng wéi céng yāo mèng hào rán rù nèi shǔ é ér xuán zōng zhì hào rán nì chuáng xià wéi yǐ shí duì dì mìng qí chū bìng wèn qí shī hào rán nǎi zì sòng suǒ zuò zhǐ suì mù guī nán shān zhì bù cái míng zhǔ qì jù xuán zōng yuē qīng bù qiú shì ér zhèn wèi cháng qì qīng nài hé wū wǒ yīn fàng hái yú shì mèng hào rán jué dìng guī yǐn shān lín dàn bù rěn xīn yǔ péng yǒu fēn bié jiù xiě xià le zhè shǒu shī liú bié wáng wéi mèng hào rán táng shī zhù shì fān yì shǎng xī liú bié wáng wéi mèng hào rán táng shī zhù shì fān yì shǎng xī zuò pǐn jiàn shǎng zhè shǒu shī shū fā le shī rén yóu yú méi rén yǐn jiàn quē shǎo zhī yīn ér shī yì de āi yuàn qíng huái quán shī biǎo dá zhí shuài yǔ yán qiǎn xiǎn yuàn duì zhī zhōng yòu dài yǒu xīn suān yì wèi gǎn qíng zhēn zhì dòng rén nài rén xún wèi dì yī lián xiě zì jǐ luò dì hòu de jǐng xiàng mén qián lěng luò chē mǎ xī shū jì jì liǎng zì jì shì xiě shí yòu shì xiě xū jì biǎo xiàn le mén tíng de jǐng xiàng yòu biǎo xiàn le zuò zhě de xīn qíng yí gè luò dì shì zǐ yòu yǒu shuí lái lǐ cǎi yòu yǒu shuí lái péi bàn zhǐ yǒu gū dān dān dì kōng zì guī le zài zhè zhǒng qíng xíng xià cháng ān suī hǎo yě méi yǒu shén me kě liú liàn de tā kǎo lǜ dào fǎn huí gù xiāng le jìng hé dài zhèng shì tā kǎo shì bù zhōng bì rán de xiǎng fǎ dì èr lián xiě xī bié zhī qíng fāng cǎo yī cí yuán zì lí sāo wáng yì rèn wéi yòng yǐ bǐ yù zhōng zhēn ér mèng hào rán zé yòng yǐ dài biǎo zì jǐ guī yǐn de lǐ xiǎng yù xún fāng cǎo qù biǎo míng tā yòu kǎo lǜ guī yǐn le xī yǔ gù rén wéi biǎo míng liǎo tā tóng wáng wéi yǒu qíng de shēn hòu yí gè yù zì yí gè xī zì chōng fèn dì xiǎn shì chū zuò zhě sī xiǎng shàng de máo dùn yǔ dòu zhēng cóng zhè gè sī xiǎng huó dòng lǐ què shēn kè dì fǎn yìng chū zuò zhě de xī bié zhī qíng dāng lù shuí xiāng jiǎ zhī yīn shì suǒ xī liǎng jù shuō míng guī qù de yuán yīn yǔ qì chén tòng chōng mǎn le yuàn duì zhī qíng xīn suān zhī lèi yí gè shuí zì fǎn jié dé pō wéi yǒu lì biǎo míng tā qiè shēn tǐ huì dào shì tài yán liáng rén qíng rú shuǐ de zī wèi néng liǎo jiě zì jǐ xīn shì shǎng shí zì jǐ cái néng de rén zhǐ yǒu wáng wéi zhè dí què shì tài shǎo le yí gè xī zì zhǔn què dì biǎo dá chū zhī yīn nán yù de shè huì xiàn shí zhè zài fēng jiàn shè huì lǐ shì jù yǒu diǎn xíng yì yì de zhè yī lián shì quán shī de zhòng diǎn jiù shì yóu yú zhè liǎng jù shǐ de quán shī cái jù yǒu yī zhǒng qiáng liè de yuàn duì fèn mèn de qì fēn zhēn zhì de gǎn qíng shēn kè de tǐ yàn shì pō néng gǎn dòng dú zhě de tè bié shì duì yú nèi xiē yǒu lèi sì zāo yù de rén gèng róng yì yǐn qǐ gòng míng rú guǒ zài cóng jié gòu shàng kǎo lǜ zhè yī lián zhèng shì quán shī de shū niǔ yóu luò dì ér sī guī yóu sī guī ér xī bié cóng ér zài gǎn qíng shàng chǎn shēng le máo dùn zhè dōu shì shùn lǐ chéng zhāng de zhǐ shì yóu yú tǐ yàn dào dāng lù shuí xiāng jiǎ zhī yīn shì suǒ xī zhè yī lěng kù de xiàn shí zì zhī gōng míng wú wàng cái xià dìng jué xīn zài huí xiāng yáng yǐn jū zhè yī lián zhèng shì dì sì lián de yī jù zhǐ yīng shǒu suǒ mò hái yǎn gù yuán fēi biǎo míng liǎo guī yǐn de jiān jué zhǐ yīng èr zì shì nài rén xún wèi de tā biǎo míng liǎo zài zuò zhě kàn lái guī yǐn shì wéi yī yīng gāi zǒu de dào lù yě jiù shì shuō fù dōu yìng jǔ shì rén shēng dào lù shàng de yī chǎng wù huì suǒ yǐ jué rán dì hái yǎn gù yuán fēi le zōng guān quán shī jì méi yǒu yōu měi dí huà miàn yòu méi yǒu huá lì cí zǎo yǔ jù píng dàn píng dàn dé jìn hū kǒu yǔ duì ǒu yě bù qiú gōng zhěng què jí qí zì rán háo wú fǔ záo hén jī rán ér què bǎ luò dì hòu de xīn jìng biǎo xiàn dé lín lí jìn zhì pō wéi gǎn rén yán qiǎn yì shēn pō yǒu yú wèi nài rén jǔ jué liú bié wáng wéi mèng hào rán táng shī zhù shì fān yì shǎng xī liú bié wáng wéi mèng hào rán táng shī zhù shì fān yì shǎng xī yīng hàn duì zhào liú bié wáng wéi mèng hào rán jì jì jìng hé dài zhāo zhāo kōng zì guī yù xún fāng cǎo qù xī yǔ gù rén wéi dāng lù shuí xiāng jiǎ zhī yīn shì suǒ xī zhǐ yīng shǒu jì mò hái yǎn gù yuán fēi liú bié wáng wéi mèng hào rán táng shī zhù shì fān yì shǎng xī liú bié wáng wéi mèng hào rán táng shī zhù shì fān yì shǎng xī zuò zhě jiǎn jiè mèng hào rán táng dài shī rén běn míng hào zì hào rán xiāng zhōu xiāng yáng rén shì chēng mèng xiāng yáng yīn tā wèi zēng rù shì yòu bèi chēng wéi mèng shān rén zǎo nián yǒu zhì yòng shì zài shì tú kùn dùn tòng kǔ shī wàng hòu shàng néng zì zhòng bù mèi sú shì yǐ yǐn shì zhōng shēn céng yǐn jū lù mén shān shēng le liù zǐ shī yǔ wáng wéi bìng chēng wáng mèng qí shī qīng dàn cháng yú xiě jǐng duō fǎn yìng shān shuǐ tián yuán hé yǐn yì xíng lǚ děng nèi róng jué dà bù fen wèi wǔ yán duǎn piān zài yì shù shàng yǒu dú tè de zào yì yǒu mèng hào rán jí sān juǎn jīn biān shī èr juǎn jì xù yuè dú

温馨提示：方向键左右(← →)前后翻页，上下(↑ ↓)上下滚用， 回车键：返回列表